Διπλό μέτωπο διεθνών διπλωματικών πιέσεων αντιμετωπίζει τα τελευταία εικοσιτετράωρα η κυβέρνηση Ερντογάν, τόσο εξαιτίας της επιθετικής πολιτικής που ακολουθεί στο ζήτημα των παράνομων γεωτρήσεων που έχει εξαγγείλει νότια της Κρήτης, εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, όσο και για την διαφαινόμενη απόφασή της να μετατρέψει την Αγιά Σοφιά σε τζαμί.
«Πυρά» από Γαλλία και ΗΠΑ για την Αγιά Σοφιά
Μετά την ετυμηγορία του τουρκικού Ανωτάτου Δικαστηρίου να παραπέμψει τη λήψη απόφασης για το ζήτημα της Αγιά Σοφιάς στον ίδιο τον Ερντογάν, οι διπλωματικές πιέσεις προς τον τούρκο πρόεδρο κλιμακώνονται διαρκώς.
Μόλις λίγες ώρες μετά την απόφαση του τουρκικού ΣτΕ, η γαλλία φρόντισε να στείλει σαφές μήνυμα προς την Άγκυρα.
«Η Αγιά Σοφιά αποτελεί «σύμβολο ανεξιθρησκίας και πολυπολιτισμικότητας. Ο χώρος αυτός πρέπει να παραμείνει ανοιχτός για όλους» ζήτησε με παρέμβασή του το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών.
Της γαλλικής παρέμβασης είχε προηγηθεί εκείνη του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, ο οποίος προέτρεψε «την κυβέρνηση της Τουρκίας να διατηρήσει το καθεστώς της Αγιά Σοφιάς ως μουσείου, ως υπόδειγμα της δέσμευσής της για τον σεβασμό των θρησκευτικών παραδόσεων και της ποικιλόμορφης ιστορίας που συντέλεσαν στη Δημοκρατία της Τουρκίας και να διασφαλίσει ότι θα παραμείνει προσβάσιμη σε όλους».
Ο κ. Πομπέο χαρακτήρισε τις προθέσεις της Άγκυρας «υποβάθμιση της κληρονομιάς ενός εμβληματικού μνημείου», γεγονός που προκάλεσε την άμεση απάντηση του τουρκικού ΥΠΕΞ το οποίο έκανε λόγο για «εσωτερικό ζήτημα».
Ακόμα εντονότερη ήταν η αντίδραση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος εξαπέλυσε επίθεση προς πάσα κατεύθυνση. Κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο Λεβεντ τζαμί της Κωνσταντινούπολης είπε χαρακτηριστικά: «Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να παρεμβαίνει στους χώρους προσευχής της χώρας μας, όπως δεν παρεμβαίνουμε εμείς σε άλλες χώρες. Οι κατηγορίες σε βάρος μας για την Αγιά Σοφία αποτελούν επίθεση στα κυριαρχικά μας δικαιώματα».
Cumhurbaşkanı @RTErdogan:
“Kimsenin bizim ibadethanemize karışmaya hak ve salahiyeti yoktur.” pic.twitter.com/bfrsVz11Kr
— Amine (@amine_rte) July 3, 2020
Έντονες διπλωματικές πιέσεις δέχεται η Άγκυρα και σχετικά με την πρόθεσή της να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, νοτίως της Κρήτης, αλλά και για την άκρως επεκτατική στάση της στη Λιβύη.
Ρωσία: Όχι σε μονομερείς ενέργειες
Οι μεθοδεύσεις της Αγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο και το ενδεχόμενο μιας νέας εστίας έντασης με αιχμή τα ελληνοτουρκικά έχουν μπει στο μικροσκόπιο και της Μόσχας.
Μιλώντας στα «ΝΕΑ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ» η διευθύντρια Ενημέρωσης και Τύπου του ρωσικού ΥΠΕΞ, Μαρία Ζαχάροβα, σχολίασε τις δηλώσεις της Άγκυρας περί γεωτρήσεων σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, στο πλαίσιο του τουρκολιβυκού μνημονίου καλώντας την κυβέρνηση Ερντογάν να αποφύγει τις μονομερείς ενέργειες:
«Τασσόμαστε υπέρ της διευθέτησης όλων των αντιθέσεων αποκλειστικά μέσω διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου. Καλούμε τα εμπλεκόμενα κράτη να δείξουν πολιτική βούληση με στόχο την αποκλιμάκωση της έντασης και την εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτών λύσεων, προς όφελος της εξασφάλισης της σταθερότητας και της ασφάλειας».
Πρώην διοικητής ΝΑΤΟ στη Σμύρνη: «Το NATO αποτρέπει μια σύγκρουση Ελλάδας-Τουρκίας»
Την άποψη ότι οι ΗΠΑ πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους με την Τουρκία στη βάση μακροπρόθεσμης στρατηγικής, που ξεπερνά τα όρια της σημερινής ηγεσίας στην Άγκυρα, εξέφρασε μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο Μπεν Χάτζες, ανώτατος ειδικός στρατηγικών μελετών στο κέντρο ανάλυσης ευρωπαϊκής πολιτικής (CEPA) με έδρα την Ουάσιγκτον, ο οποίος έχει στο παρελθόν υπηρετήσει ως διοικητής των χερσαίων δυνάμεων του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη.
Ο Χάτζες, θεωρεί ότι «η συνεργασία εντός του ΝΑΤΟ μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποτρέπει υπό μία έννοια τα χειρότερα σε Αιγαίο και ανατολική Μεσόγειο, δηλαδή εμποδίζει να γίνουν οι τριβές, συγκρούσεις».
Ταυτόχρονα, τονίζει την ανάγκη οι ΗΠΑ να επανεξετάσουν τη σχέση του με την Τουρκία, την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει «ξεπερασμένη» και σχέση «της εποχής του Ψυχρού Πολέμου».
Δένδιας: «Ναι στον διάλογο, όχι υπό καθεστώς εκβιασμών»
Επιθυμούμε τον διάλογο με την Τουρκία, αλλά όχι υπό καθεστώς εκβιασμών και προκλήσεων, ξεκαθαρίζει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Παραπολιτικά».
Όπως επισημαίνει ο κ. Δένδιας, η πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία, μεταξύ του πρωθυπουργού και του Τούρκου Προέδρου, καταδεικνύει ότι η Ελλάδα επιθυμεί οι δίαυλοι επικοινωνίας με τη γειτονική χώρα να παραμένουν ανοιχτοί, «για να προχωρήσουμε όμως περαιτέρω, απαιτείται έμπρακτη αποκλιμάκωση από την πλευρά της Τουρκίας. Ο ουσιαστικός διάλογος απαιτεί πρώτα από όλα σεβασμό στην αρχή των σχέσεων καλής γειτονίας».
Ο υπουργός Εξωτερικών εκτιμά ότι το ενδεχόμενο προσφυγής στη Χάγη είναι μακρινό και ξεκαθαρίζει με σαφήνεια ότι τόσο το Καστελλόριζο όσο και οι νήσοι Ρω και Στρογγύλη έχουν και υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, ενώ ως προς το ζήτημα της προσφυγής στο Δικαστήριο της Χάγης, ο κ. Δένδιας τονίζει πως «η Ελλάδα δεν φοβάται τη διεθνή Δικαιοσύνη, γιατί δεν φοβάται την εφαρμογή της διεθνούς νομιμότητας. Αυτό είναι πυξίδα στην εξωτερική μας πολιτική».
Αναφερόμενος στην πρόσφατη επίσκεψή του στη Λιβύη και τη συνάντησή του με τον πρόεδρο του λιβυκού Κοινοβουλίου, ο κ. Δένδιας σημεώνει ότι «η Ελλάδα επιδιώκει να υπάρξει πολιτική λύση στη Λιβύη, μετέχοντας ενεργά στις εξελίξεις και προσπαθώντας να καλύψει το κενό της απουσίας μας από τις εξελίξεις σε αυτήν τα προηγούμενα χρόνια». «Η Ελλάδα είναι, επιτέλους, παρούσα στη Μεσόγειο, με συμμαχίες, στρατηγική και ενεργή εξωτερική πολιτική», υπογραμμίζει.
Ο υπουργός Εξωτερικών τονίζει πως οι διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών με την Αίγυπτο είναι σε εξέλιξη, ενώ το προσεχές διάστημα αναμένεται να πραγματοποιηθεί και νέα συνάντηση των τεχνικών ομάδων των δύο πλευρών. «Είναι, πάντως, δεδομένο ότι οι διαπραγματεύσεις αυτές είναι πιο πολύπλοκες σε σχέση με την Ιταλία, όπου προϋπήρχε οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας», ξεκαθαρίζει.
«Ανοίγει τον ασκό του Αιόλου η Άγκυρα»
Η σοβαρότητα της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί στην Ανατολική Μεσόγειο φάνηκε από τις σκληρές εκφράσεις που χρησιμοποίησε ο κ. Δένδιας κατά τη συνάντησή του με τον με τον Κύπριο ομόλογό του Νίκο Χριστοδουλίδη ενόψει της συνόδου των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στις 13 Ιουλίου, όπου πρόκειται -όπως είναι ήδη γνωστό- να συζητηθεί το πρόβλημα της Τουρκίας.
Σχολιάζοντας την εξαγγελία της Τουρκίας να προχωρήσει στις εξαγγελθείσες έρευνες νότια της Κρήτης, ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών έκανε λόγο για «προσβολή κυριαρχίας της Ελλάδας και της Κύπρου» και για «πραγματική προοπτική κανονιοφόρων» που «ανοίγει τον ασκό του Αιόλου».
Στο μέτωπο αυτό η Ελλάδα έχει βρει έναν πολύτιμο σύμμαχο, τη Γαλλία, η οποία μάλιστα μετέφερε και στους κόλπους του ΝΑΤΟ τις ιδιαίτερα τεταμένες σχέσεις που διατηρεί με την Άγκυρα, ιδιαίτερα μετά το σοβαρό περιστατικό με τις φρεγάτες.
Ωστόσο, εν όψει της Συνόδου των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ αποτελεί ερώτημα η στάση της Γερμανίας έναντι της Τουρκίας, καθώς φαίνεται πως όλα είναι ρευστά.
Οι πρόσφατες δηλώσεις του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών κατά τη συνάντησή του με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου δείχνουν προς μια γερμανική υπόδειξη προς Αθήνα και Άγκυρα του τύπου «βρείτε τα και κλείστε τα ζητήματα» και η οποία υπόδειξη εκ των πραγμάτων λειτουργεί περισσότερο πιεστικά προς την Ελλάδα, αντίθετα, με τα σημερινά δεδομένα, βολεύει την Τουρκία.
Μάλιστα το κοινό μήνυμα που εξέπεμψαν ο Έλληνας και ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών ενόψει των Συνόδων του Ιουλίου είναι πως η πολιτική του κατευνασμού θα οδηγήσει σε κλιμάκωση της τουρκικής παραβατικότητας. Ουσιαστικά ζητούν από την ΕΕ πολύ πιο δυναμικές απαντήσεις και ανάλογη στάση έναντι της Τουρκίας.
Και όλα αυτά έρχονται στον απόηχο της επικοινωνίας Μητσοτάκη και Ερντογάν, για το οποίο χωρίς να καλλιεργεί προσδοκίες το Μαξίμου ταυτόχρονα δημοσίως το αντιμετωπίζει ως αποκατάσταση των διαύλων επικοινωνίας Αθήνας και Άγκυρας και δημοσίως εκφράζει την επιθυμία να αποτελέσει εφαλτήριο εξομάλυνσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Νησί εντός τουρκικής λίμνης
Από την άλλη μεριά είναι σαφές ότι η Ελλάδα δέχεται πιέσεις για διάλογο με την Τουρκία την ώρα που η τελευταία δεν δείχνει διάθεση έμπρακτης αποκλιμάκωσης της επιθετικότητάς της, κάτι που η Ελληνική πλευρά θέτει ως κόκκινη γραμμή και ως προϋπόθεση οποιουδήποτε διαλόγου με την Τουρκία.
Αυτό που προκύπτει «πίσω από τις γραμμές» των δηλώσεων του κ. Δένδια είναι ότι το πλαίσιο του διαλόγου που επιδιώκει η Τουρκία για τις θαλάσσιες ζώνες με την Ελλάδα μετατρέπει το Αιγαίο σε «τουρκική λίμνη». «Εάν η Τουρκία, έστω και καθ’ υπόθεσιν, θέλει να μετατρέψει την Ελλάδα σε νησί εντός τουρκικής λίμνης ή θάλασσας, να το ξεχάσει», επεσήμανε με νόημα ο κ. Δένδιας.
Ελληνολιβυκό σύμφωνο
Αυτό που μένει να φανεί είναι αν θα καρποφορήσουν οι προσπάθειες για ελληνολιβυκό σύμφωνο που συζήτησε ο Ν. Δένδιας με τον πρόεδρο του λιβυκού κοινοβουλίου σε απάντηση του τουρκολιβυκού συμφώνου που έχει υπογράψει η κυβέρνηση Σάραζ της Τρίπολης.
Το βέβαιο είναι ότι οι εξελίξεις για το λιβυκό ζήτημα είναι καταιγιστικές. Μετά την έκτακτη επίσκεψη Δένδια ακολούθησε αιφνιδιαστική επίσκεψη στη Λιβύη του Τούρκου υπουργού Άμυνας Χ. Ακάρ μαζί με τον αρχηγό των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Και όλα αυτά την ώρα που ο πρόεδρος της βουλής της Λιβύης Ακίλα Σάλεχ επισκέπτεται τη Μόσχα για συνομιλίες με τη ρωσική κυβέρνηση. Μάλιστα ο Σαλέχ θεωρείται, «συμβιβαστική λύση» για την επόμενη ημέρα, ενώ ο Σ. Λαβρόφ στήριξε την πρωτοβουλία της Αιγύπτου για το λιβυκό ζήτημα και έδειξε προς την κατεύθυνση μιας νέας κυβέρνησης για τη Λιβύη. Μάλιστα ο κ. Σάλεχ προανήγγειλε τη δημιουργία επιτροπής ειδικών για τον καθορισμό των θαλάσσιων ζωνών Ελλάδας και Λιβύης.
Η εξέλιξης του λιβυκού ζητήματος όπως είναι αυτονόητο θα επηρεάσει και τις συμφωνίες για τις θαλάσσιες ζώνες, τόσο με την Τουρκία όσο και με την Ελλάδα και το θέμα αυτό θα καθορίσει εν πολλοίς και το αν θα ανοίξει ο Ασκός του Αιόλου όπως είπε ο Νίκος Δένδιας.
