Σε ένα καυτό τριήμερο καύσωνα μπαίνει η χώρα από σήμερα και μέχρι τη Δευτέρα, όταν αναμένεται οι θερμοκρασίες να κορυφωθούν, φτάνοντας τοπικά ακόμα και τους 45 βαθμούς Κελσίου.
Ο παρατεταμένος καύσωνας προβλέπεται να επηρεάσει τη χώρα μέχρι την Παρασκευή 6 Αυγούστου, σε μία από τις πιο έντονες θερμές εισβολές των τελευταίων ετών, που κάνει τους μετεωρολόγους να μιλούν ήδη για «ιστορικό καύσωνα» και για φαινόμενο από τα πλέον έντονα και ισχυρά μέσα στην προηγούμενη 35ετία.
Ηδη η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία έχει εκδώσει έκτακτο δελτίο επικίνδυνων καιρικών φαινομένων με το οποίο προειδοποιεί πως «οι μέγιστες θερμοκρασίες το επόμενο τριήμερο θα κυμανθούν στα ηπειρωτικά περί τους 42 με 44 βαθμούς, ενώ στη νησιωτική χώρα και στα παραθαλάσσια τμήματα η θερμοκρασία θα είναι 2 με 3 βαθμούς χαμηλότερη».
Ξεκινώντας από σήμερα Σάββατο και έως τη Δευτέρα οι προγνώσεις μιλούν για ανοδική πορεία της θερμοκρασιακής καμπύλης, από τα ήδη πολύ υψηλά επίπεδα στα οποία βρίσκεται. Σύμφωνα με τα προγνωστικά στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr, οι υψηλές θερμοκρασίες στη χώρα μας θα διατηρηθούν κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου και θα κορυφωθούν τη Δευτέρα 2 Αυγούστου ξεπερνώντας τοπικά και τους 45 βαθμούς Κελσίου. Θερμοκρασίες από 42°-44° C έως και 45° C θα πλήξουν την Αττική και την Αθήνα, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της χώρας, καθώς το θερμό πέπλο έχει επικαθήσει πάνω από την περιοχή μας.
Οι αιτίες
Οπως εξηγούν οι επιστήμονες του Αστεροσκοπείου, η αιτία του έντονου και παρατεταμένου κύματος καύσωνα εντοπίζεται στην κίνηση του αεροχειμάρρου, ενός ισχυρού ρεύματος αέρα που βρίσκεται σε ύψος περίπου 10 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της γης με κίνηση από τα δυτικά προς τα ανατολικά.
«Τις τελευταίες ημέρες ο αεροχείμαρρος εντοπίζεται εκτοπισμένος πιο νότια από τη μέση κλιματική του θέση στην περιοχή της Δυτικής Ευρώπης, κάτι το οποίο είχε και ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη ενός πεδίου υψηλών πιέσεων πάνω από την περιοχή μας και τη σταδιακή άνοδο της θερμοκρασίας. Αυτό το μοτίβο καιρού αναμένεται να συνεχιστεί με ιδιαίτερη εμμονή έως τουλάχιστον τις αρχές της νέας εβδομάδας, με κορύφωση τη Δευτέρα οπότε και αναμένεται περαιτέρω ενίσχυση του πεδίου υψηλών πιέσεων πάνω από τη νότια Βαλκανική και τη χώρα μας, με αποτέλεσμα την περαιτέρω άνοδο της θερμοκρασίας σε επίπεδα-ρεκόρ για πολλές περιοχές», αναφέρουν στο meteo.gr (Γ. Παπαβασιλείου, Σ. Βουγιούκας, Κ. Λαγουβάρδος).
Το κύμα ζέστης ξεκίνησε την Τρίτη 27 Ιουλίου από τα δυτικά, ενώ την Τετάρτη και την Πέμπτη πολλές περιοχές στη δυτική Ελλάδα (Μεσσηνία, Ηλεία και άλλες) κατέγραψαν θερμοκρασίες άνω των 42 βαθμών Κελσίου. Στην Αττική σε αρκετές περιοχές την Πέμπτη το θερμόμετρο φλέρταρε με τους 39 βαθμούς (Αμπελόκηποι, Λιόσια) ή σε κάποιες έφτασε και τους 40 βαθμούς (Ασπρόπυργος). Ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες επικράτησαν Πέμπτη και Παρασκευή σε όλη τη χώρα. Οπως σημειώνει το meteo.gr, με εξαίρεση τις Κυκλάδες και τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, σε όλα τα υπόλοιπα γεωγραφικά διαμερίσματα ο υδράργυρος ξεπέρασε σε κάποιον μετεωρολογικό σταθμό τους 40 βαθμούς Κελσίου. Την Πέμπτη αυτό συνέβη σε 63 σταθμούς του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Ανησυχητικά αυξανόμενη η συχνότητα
Καθώς ο καύσωνας πλήττει τη χώρα, ιδιαίτερη σημασία έχουν όχι μόνο οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσει, αλλά και η μεγάλη διάρκειά του, καθώς και το γεγονός ότι είναι ο δεύτερος έντονος και πολυήμερος καύσωνας μέσα στο ίδιο καλοκαίρι. Πρόκειται για φαινόμενο σπάνιο παλαιότερα, που εμφανίζεται πιο συχνά τις τελευταίες δεκαετίες, τις δεκαετίες που το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής τροποποιεί το περιβάλλον.
Ειδικότερα, οι «επισκέψεις» πολυήμερων καυσώνων έχουν πυκνώσει ανησυχητικά τα τελευταία χρόνια. Σε δημοσίευσή τους στο meteo.gr οι ερευνητές του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Στρατής Βουγιούκας, Χρήστος Πετρόπουλος και Κωνσταντίνος Λαγουβάρδος κατέγραψαν τις πιο παρατεταμένες θερμές περιόδους της τελευταίας 40ετίας.
Ας δούμε τα 10 περιστατικά θερμής εισβολής από το 1981 έως και φέτος: 17-28/7/1987 12 ημέρες, 25/7-7/8/1998 14 ημέρες, 3-13/7/2000 11 ημέρες, 4-11/8/2001 8 ημέρες, 19-28/6/2007 10 ημέρες, 18-27/7/2007 10 ημέρες, 8-20/8/2010 13 ημέρες, 8-17/7/2012 10 ημέρες, 3-12/8/2017 10 ημέρες, 22/6-2/7/2021 11 ημέρες.
Οπως παρατηρείται, η συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων έχει εκδηλωθεί μετά το 2000 (10 στις 12 περιπτώσεις). Ετσι, ενώ στα τέλη του 20ού αιώνα ο πολυήμερος καύσωνας ήταν ένα φαινόμενο που έπληττε τη χώρα μας με ρυθμό περίπου ένα περιστατικό κάθε δεκαετία, τα πρώτα 20 χρόνια του 21ου αιώνα επαναλαμβάνεται πολύ πιο τακτικά, ενώ δύο χρονιές (2007 και φέτος) έχουμε δύο επεισόδια μακρόσυρτης θερμικής εισβολής μέσα στο ίδιο έτος.
Η τάση αυτή έχει ήδη καταγραφεί σε ερευνητικές εργασίες. Μελέτη επιστημόνων του Αστεροσκοπείου κατέδειξε πως λόγω της κλιματικής αλλαγής υπάρχει τάση διεύρυνσης της χρονικής περιόδου που μπορεί να εμφανιστούν καύσωνες στην Αθήνα και συγκεκριμένα προστίθενται 3-5 ημέρες ανά δεκαετία από τις αρχές του 20ού αιώνα, δηλαδή από 35-60 ημέρες συνολικά. Τι σημαίνει αυτό; Πως εάν παλαιότερα η εκδήλωση ενός καύσωνα ήταν πιθανή στην καρδιά του καλοκαιριού, στις μέρες μας η εποχή των θερμών εισβολών καταλαμβάνει όλο το θέρος και όχι μόνο. Πέρυσι είχαμε τον πρώτο καύσωνα στην ιστορία που εκδηλώθηκε μήνα Μάιο, φτάνοντας θερμοκρασίες 40 βαθμών στις 15 Μαΐου 2020.
Η προοπτική διεύρυνσης των ημερών με καύσωνα στην Ελλάδα έχει αναδειχθεί σε παλαιότερες μελέτες, οι οποίες επιβεβαιώνονται με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο. Στη μεγάλη έρευνα του Αστεροσκοπείου για λογαριασμό του WWF Ελλάς για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής την περίοδο 2020-2050 σημειωνόταν πως οι κάτοικοι πόλεων όπως η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα, η Λαμία και η Λάρισα θα υπόκεινται σε θερμοκρασίες καύσωνα έως και 20 περισσότερες ημέρες το έτος. Επίσης, σε αρκετές τουριστικές περιοχές (όπως η Ρόδος και τα Χανιά) υπήρχε η εκτίμηση πως οι ημέρες καύσωνα θα αυξηθούν από 5 έως και 15, ενώ θα πυκνώσουν και οι νύχτες που η θερμοκρασία δεν θα πέφτει κάτω από τους 20 βαθμούς Κελσίου, αυξάνοντας τη δυσφορία.
Οι συχνότεροι, εντονότεροι και παρατεταμένοι καύσωνες έχουν σοβαρές άμεσες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία (ειδικά σε ηλικιωμένα άτομα και όσους αντιμετωπίζουν αναπνευστικά ή άλλα προβλήματα), ενώ υποσκάπτουν μακροπρόθεσμα τον οργανισμό. Πρόσφατη μελέτη επιστημόνων του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Αστεροσκοπείου Αθηνών κατέδειξε πως αυξάνονται μέσα στο έτος οι ημέρες και οι νύχτες που υπάρχει θερμικό στρες, ενώ η κατάσταση προβλέπεται να γίνει ακόμη χειρότερη τις επόμενες δεκαετίες. Σύμφωνα με την έρευνα, η συχνότητα εμφάνισης έντονου θερμικού στρες είναι στην Αθήνα τις τελευταίες δεκαετίες δύο έως τρεις φορές μεγαλύτερη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και μετά, σε σχέση με τις δεκαετίες πριν από το 1990. Βεβαίως αυτό έχει να κάνει και με την τσιμεντοποίηση, την αυξημένη κυκλοφορία οχημάτων, την έλλειψη ελεύθερων και πράσινων χώρων.
Το 1987 εμφανίστηκε στην Αθήνα ο πιο φονικός καύσωνας, προκαλώντας τον θάνατο πλήθους ηλικιωμένων κυρίως ατόμων. Ηταν μια αιφνιδιαστική εισβολή, η οποία προκάλεσε μεγάλες απώλειες ελλείψει κλιματισμού, αλλά και φροντίδας από την πολιτεία και τις οικογένειες, που δεν γνώριζαν τους μεγάλους κινδύνους της υπερβολικής ζέστης. Και σήμερα όμως η απειλή για την υγεία από την παρατεταμένη έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες είναι μεγάλη.
