Το εμπάργκο ρωσικού πετρελαίου στο επίκεντρο του έκτακτου συμβουλίου υπουργών Ενέργειας
Οι υπουργοί Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συνεδριάσουν στις Βρυξέλλες σήμερα στις 4 μ.μ. (ώρα Ελλάδας) με πολλά θέματα στο τραπέζι: η ιδέα της σταδιακής κατάργησης του ρωσικού πετρελαίου θα βρεθεί αναπόφευκτα στο επίκεντρο, καθώς οι υπουργοί θα παρακολουθούν στενά πώς αντιδρούν σχετικά οι αγορές.
Μετά την απόφαση του Ρώσου προέδρου να σταματήσει όλες τις αποστολές φυσικού αερίου προς τη Βουλγαρία και την Πολωνία την περασμένη εβδομάδα, κατά παράβαση των συμβολαίων της Gazprom -όπως σημειώνουν διπλωμάτες- λες και η περιφρόνηση του Πούτιν για τις υπογεγραμμένες συμφωνίες και υποσχέσεις δεν ήταν ήδη σαφής, άλλες χώρες της Ε.Ε. ανέλαβαν δράση και στέλνουν τώρα φυσικό αέριο στους φίλους τους. Όμως οι υπουργοί θα συζητήσουν την ανάγκη για περισσότερες διασυνδέσεις, σε περίπτωση που ο Πούτιν αποφασίσει να αποκόψει ακόμη περισσότερες χώρες.
Οι υπουργοί θα συζητήσουν επίσης πώς να αντιδράσουν σε μια «κρίση εφοδιασμού και τα μέτρα και μέσα αλληλεγγύης εντός της Ε.Ε. που θα ήθελαν να προωθήσουν στο πλαίσιο αυτό», όπως το θέτει το Συμβούλιο – με άλλα λόγια: τι να κάνουν αν η Ρωσία κόψει όλο το φυσικό αέριο προς την Ευρώπη.
Το νέο πακέτο κυρώσεων, θα είναι το πιο περίπλοκο μέχρι σήμερα. Οι τελευταίοι πέντε γύροι περιλάμβαναν μέτρα που ήταν πιο εύκολο να τα καταπιούν οι χώρες μέλη, αλλά αυτό που απομένει τώρα θα πλήξει αναπόφευκτα τις οικονομίες στο εσωτερικό της χώρας, κάτι που δεν είναι τόσο απλό για κάποιους να το χωνέψουν, προειδοποιούν διπλωμάτες.
Η Γαλλίδα υπουργός οικολογικής μετάβασης, Μπάρμπαρα Πομπίλι, θα προεδρεύσει της σημερινής συνεδρίασης. Ο Ρόμπερτ Χάμπεκ, υπερυπουργός Οικονομικών και Προστασίας του Κλίματος της Γερμανίας, θα παραστεί αυτοπροσώπως (αφού βρέθηκε θετικός σε τρία ράπιντ τεστ για COVID την περασμένη εβδομάδα, επιβεβαίωσε ότι ήταν αρνητικός με δύο αρνητικές εξετάσεις PCR το σαββατοκύριακο). Την Επιτροπή θα εκπροσωπήσει η Κάντρι Σίμσον, ο επικεφαλής της Ε.Ε. για θέματα ενέργειας.
Εξαιρέσεις για την Ουγγαρία και τη Σλοβακία
Η Επιτροπή θα προτείνει να συμπεριληφθούν κάποιας μορφής εξαιρέσεις ή μεταβατικά μέτρα για την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, δήλωσαν διπλωμάτες, δεδομένου του πόσο πολύ αυτές οι δύο χώρες βασίζονται στο ρωσικό πετρέλαιο και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν στην εξεύρεση εναλλακτικών προμηθειών.
Ουσιαστικά, αυτή είναι η καλύτερη ευκαιρία των Βρυξελλών να αποφύγουν ένα βέτο από τις χώρες αυτές. Ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας, ειδικότερα, έχει προειδοποιήσει ότι θα απορρίψει τις ενεργειακές κυρώσεις. Αλλά στις συζητήσεις με τους ομολόγους του στην ΕΕ, η Ουγγαρία τόνισε ότι οι ανησυχίες της ήταν οικονομικές και όχι πολιτικές, δήλωσαν αρκετοί διπλωμάτες, γεγονός που άνοιξε τον δρόμο για έναν πολιτικό συμβιβασμό για την αντιμετώπιση αυτών των ανησυχιών.
Σταδιακά η απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου
Παράλληλα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρόκειται να προτείνει την απαγόρευση του ρωσικού πετρελαίου μέχρι το τέλος του έτους – με πηγές ενήμερες για το σχέδιο να δηλώνουν (Politico) ότι η πρόταση θα έρθει την Τρίτη, εγκαίρως για τη συνάντηση των πρεσβευτών της Ε.Ε. την Τετάρτη στο Coreper.
Όμως, η απαγόρευση δεν θα τεθεί σε ισχύ αμέσως, δήλωσαν διπλωμάτες. Αντ’ αυτού, στόχος είναι η σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου μέχρι το τέλος του έτους. Όπως αναμενόταν, το πλήρες πακέτο κυρώσεων στο οποίο πρόκειται να υπαχθεί αυτό είναι επίσης πιθανό να περιλαμβάνει κυρώσεις για επιπλέον άτομα και να πλήξει περισσότερες ρωσικές τράπεζες, όπως η Sberbank.
Παρόλο που η Γερμανία είναι έτοιμη να τερματίσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου πριν από το τέλος του έτους, άλλες χώρες δεν είναι επίσης ενθουσιασμένες με την προοπτική αύξησης των τιμών του φυσικού αερίου, δήλωσαν διπλωμάτες. Η Ιταλία και η Ελλάδα, για παράδειγμα, πρότειναν αντ’ αυτού ανώτατα όρια τιμών, ενώ ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης δήλωσαν ότι χρειάζονται χρόνο για να προσαρμόσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους.
«Ναι» από το Βερολίνο, «όχι» από την Ουγγαρία
Στο μεταξύ η υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Αναλένα Μπέρμποκ, διαβεβαίωσε εκ νέου ότι το Βερολίνο τάσσεται υπέρ της επιβολής εμπάργκο γιατί μπορεί να αντεπεξέλθει χωρίς να αγοράζει αργό από τη Ρωσία για αρκετά χρόνια. Νέες συμφωνίες για την προμήθεια αργού μείωσαν κατά πολύ την εξάρτηση του Βερολίνου από τη Μόσχα όσον αφορά τον εφοδιασμό με αργό, εξήγησε η επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας.
Σύμφωνα με τη γερμανική κυβέρνηση, το μερίδιο του πετρελαίου της Ρωσίας που καταναλώνεται στη Γερμανία έπεσε από το 35% στο 12% μέσα σε μόλις μερικές εβδομάδες. Σημειώνεται ότι ύστερα από εβδομάδες ακατάλληλων επικοινωνιακών μέσων για τα πάντα, από τις αποστολές όπλων έως τις κυρώσεις, οι Γερμανοί αξιωματούχοι αποφάσισαν την περασμένη εβδομάδα να περάσουν στην επίθεση ζητώντας κυρώσεις για το πετρέλαιο. Βλέποντας το αναπόφευκτο, το Βερολίνο επέλεξε να μην είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος. Στη συνάντηση του Coreper την περασμένη εβδομάδα, ο Γερμανός πρέσβης είπε στους ομολόγους του ότι το Βερολίνο δεν ήταν απλώς εντάξει με τις κυρώσεις για το πετρέλαιο, αλλά θα υποστήριζε ακόμη και ενεργά τη σταδιακή κατάργηση του πετρελαίου.
Σε μια άλλη προσπάθεια να παλέψει για να βγει από τη γωνία (και αντί να κολλήσει άλλους εκεί), το Βερολίνο ζήτησε επίσης την απαγόρευση των εισαγωγών ουρανίου. Η Ουγγαρία, η Φινλανδία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Βουλγαρία και η Σλοβακία εξαρτώνται από το ρωσικό ουράνιο για τα πυρηνικά εργοστάσιά τους, ενώ η γαλλική EDF συνεργάζεται με τη ρωσική Rosatom για ορισμένα από τα καθήκοντά της.
Από την πλευρά της η Ουγγαρία εξακολουθεί να είναι αντίθετη στην επιβολή οποιουδήποτε εμπάργκο από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, σύμφωνα με τον εκπρόσωπος της κυβέρνησης της χώρας, Ζόλταν Κόβατς. «Η ουγγρική θέση σχετικά με την επιβολή οποιουδήποτε εμπάργκο στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο δεν έχει αλλάξει: δεν το υποστηρίζουμε» δήλωσε στο Reuters.
Συζητήσεις με τις ΗΠΑ
Ακόμα και η Ουάσινγκτον έχει εκφράσει την ανησυχία της για μια πλήρη απαγόρευση, με την υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, να προειδοποιεί ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι αντιπαραγωγικό λόγω της επίδρασης στον παγκόσμιο πληθωρισμό (και επίσης, όπως παρατήρησε αξιωματούχος της Ε.Ε., «η επίδρασή του στις ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ» τον Νοέμβριο).
Οι πρωτεύουσες της Ε.Ε. συζητούν εδώ και εβδομάδες με τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον πώς να μετριάσουν τις χειρότερες παρενέργειες μιας απαγόρευσης του πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών αναταραχών, οι οποίες θα μπορούσαν τελικά να υπονομεύσουν την υποστήριξη της κοινής γνώμης στις κυρώσεις, αλλά και τις οικονομικές συνέπειες: Η Γέλεν υποστήριξε ότι μια ευρωπαϊκή απαγόρευση θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερες παγκόσμιες τιμές πετρελαίου, γεγονός που θα μπορούσε να έχει το αντιπαραγωγικό αποτέλεσμα της αύξησης των εσόδων της Μόσχας από τις εναπομείνασες πωλήσεις πετρελαίου.
Η Ουάσινγκτον και οι Βρυξέλλες έχουν συζητήσει αν θα χρειαστούν εξωεδαφικές κυρώσεις για να σταματήσουν την Κίνα και την Ινδία να αγοράζουν το ρωσικό πετρέλαιο που δεν αγοράζει η Ευρώπη. Αλλά η Ε.Ε. δεν θα επιβάλει τέτοια μέτρα και η Ουάσινγκτον είναι πιθανό να συγκρατηθεί επίσης, τουλάχιστον προς το παρόν, λένε αξιωματούχοι. Αντ’ αυτού, οι ηγέτες επιλέγουν τη διπλωματία προσπαθώντας να πείσουν τουλάχιστον την Ινδία, αν όχι την Κίνα, να υποστηρίξει την προσπάθεια επιβολής κυρώσεων (περισσότερα σχετικά με αυτό αργότερα).
Η δεξαμενή σκέψης Bruegel υπολογίζει ότι η Ρωσία προμήθευε 3,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα από τις συνολικές εισαγωγές της ΕΕ ύψους 15 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα το 2021. Σημείωσε ότι η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο μαζί πλήρωσαν στη Ρωσία 88 δισ. ευρώ για τις εν λόγω εισαγωγές. Αυτό όμως δεν παραδίδει απαραίτητα όλη τη μόχλευση στη Ρωσία. Ο Πούτιν βασίζεται στην Ευρώπη για σχεδόν το ήμισυ των εξαγωγών πετρελαίου και η διαφοροποίηση δεν θα είναι εύκολη, λένε οι έμποροι.
